Net-billing
Jak będzie wyglądać rozliczenie fotowoltaiki od 1 kwietnia 2022 roku?

Zmiany w fotowoltaice pierwszy raz zapowiedziano w pierwszym kwartale 2021 roku. Wtedy też rozpoczęto publiczną dyskusję na temat tego, jak prosument powinien rozliczać nadwyżki energii elektrycznej produkowanej przez swoją instalację fotowoltaiczną. W czerwcu z kolei mogliśmy zapoznać się już z pierwszym projektem nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE). Jednak ten, z którym pod koniec pierwszego kwartału 2022 roku zderzył się każdy prosument odbiega od wstępnych założeń, choć wciąż dotyczy tego samego – odejścia od magazynowania nadwyżek energii w sieci, na który pozwala jeszcze obowiązujący system opustów (inaczej net-metering). Sytuacja zmieniła się po 1 kwietnia 2022 roku, kiedy zaczęła obowiązywać znowelizowana ustawa o OZE, a wraz z nią nowe pojęcie – net-billing.

Prosument a nadchodzące zmiany w ustawie o OZE.

Znowelizowana ustawa o OZE weszła w życie 1 kwietnia 2022 roku i jest to pierwszy etap zmian – kolejne dwa etapy wdrażane będą odpowiednio: 1 lipca 2022 roku i 1 lipca 2024 roku. Czy zmiany oznaczają koniec prosumenta? Nie, wręcz przeciwnie – pojawiają się nowe definicje z nim związane, a rozliczenie fotowoltaiki w nowym systemie wciąż będzie bardziej opłacalne niż płacenie zwykłych rachunków za prąd.

Prosument – nowe definicje.

W ustawie znajdziemy kilka pojęć dotyczących prosumenta. Jednym z głównych jest pojęcie prosumenta energii odnawialnej:

• prosument energii odnawialnej –  jest to odbiorca końcowy, który wytwarza energię elektryczną w mikroinstalacji (instalacji o mocy do 50 kW) wyłącznie z odnawialnych źródeł energii i tylko na własne potrzeby, pod warunkiem, że produkowana energia elektryczna nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej, jeśli wspomnianym wcześniej odbiorcą końcowym nie jest osoba fizyczna, tylko firma.

Od 1 kwietnia z kolei obowiązywać mają dwa dodatkowe pojęcia:

• wirtualny prosument – jest to odbiorca końcowy, który wytwarza energię elektryczną wyłącznie z mikroinstalacji na własne potrzeby, a instalacja ta przyłączona jest do sieci w innym miejscu niż miejsce lub miejsca dostarczania energii elektrycznej do tego odbiorcy. Jednocześnie, instalacja ta nie jest przyłączona do sieci za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielorodzinnego.
• prosument zbiorowy – jest to odbiorca końcowy, który wytwarza energię elektryczną z mikroinstalacji lub małej instalacji przyłączonej do sieci, wyłącznie na własne potrzeby i za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielorodzinnego, w której znajduje się punkt poboru energii elektrycznej tego odbiorcy.

W obu tych przypadkach również warunkiem jest to, aby produkowana energia elektryczna nie stanowiła przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej, jeśli odbiorcą końcowym jest firma.

Warto także zaznaczyć, że prosumentami mogą być:

• osoby fizyczne,
• przedsiębiorcy, pod warunkiem, że wytwarzanie energii nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej,
• osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne, rybackie, sadownicze, hodowcy pod warunkiem, że działalność ta nie jest regulowana ustawą z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej,
• jednostki sektora finansów publicznych,
• wspólnoty mieszkaniowe,
• kościoły i związki wyznaniowe.

Fotowoltaika – nowe przepisy wchodzą w życie 1 kwietnia 2022 roku.

Ze względu na wprowadzane zmiany, system opustów polegający na metrycznym rozliczaniu energii (w kilowatogodzinach – kWh, stąd też zamienna nazwa net-metering) zastąpił nowy, polegający na rozliczaniu wartościowym, inaczej pieniężnym (czyli net-billing). Co dokładnie przewiduje znowelizowana ustawa o OZE?

System opustów – schemat.

Aby zrozumieć różnice, z jakimi każdy nowy prosument będzie musiał się zmierzyć w systemie net-billingowym, warto przypomnieć sobie schemat funkcjonowania systemu opustów – czyli, jak wyżej wspomniane, metrycznego (zamiast gotówkowego) rozliczania z siecią energii elektrycznej produkowanej z instalacji fotowoltaicznej:

Średnia wartość autokonsumpcji energii elektrycznej dla standardowego domu jednorodzinnego wynosi 20-30% wyprodukowanej z mikroinstalacji energii. Oznacza to, że około 70-80% energii elektrycznej produkowanej przez panele fotowoltaiczne jest przez nas niewykorzystywane. Energia ta jednak nadal jest do naszej dyspozycji – niewykorzystany na bieżąco prąd oddawany jest do wirtualnego magazynu sieci dystrybucyjnej, z którego w ciągu 12 miesięcy możemy odebrać:

• 80% wartości energii w przypadku instalacji fotowoltaicznych o mocy do 10 kW,
• 70% wartości energii w przypadku instalacji fotowoltaicznych o mocy od 10 kW do 50 kW.

Rozliczenie w systemie opustów odbywa się w okresie rocznym – sprzedawca jest wówczas zobowiązany do jego wykonania na podstawie wprowadzonej i pobranej z sieci wartości energii w kWh.

System opustów nie zniknie jednak tak szybko. Nadal będzie obowiązywał prosumentów, którzy do 31 marca 2022 roku przyłączą swoje instalacje do sieci. Wyjątkiem są również Ci prosumenci, którzy do 31 marca 2022 roku zawrą umową z jednostką samorządu terytorialnego na zakup, montaż lub dofinansowanie paneli fotowoltaicznych, z kolei wniosek o przyłączenie złożą do 31 grudnia 2023 roku. Czas, przez jaki te grupy prosumentów będą mogły korzystać z tego systemu to 15 lat od momentu przyłączenia instalacji i wprowadzenia energii do sieci, czyli np. jeśli prosument zamontował instalację i złożył wniosek o jej przyłączenie, które nastąpiło 20 lutego 2021 roku, wówczas od tego momentu liczone jest wspomniane wyżej 15 lat.

Net-billing – schemat.

Nowy system, tzw. net-billing polega na rozliczeniach finansowych. W depozycie, który zastępuje wirtualny magazyn energii, jest gromadzona kwota wynikająca z rozliczenia oddanej do sieci energii oraz energii z sieci odebranej. Kwota ta naliczana jest po odpowiednich stawkach:

• cena sprzedaży energii elektrycznej z fotowoltaiki przez prosumenta do sieci to miesięczna stawka Rynkowej Ceny Energii (w skrócie RCEm),
• cena zakupu energii elektrycznej z sieci to obowiązująca w danym roku taryfa za energię elektryczną, która zależy od tego, na terenie którego operatora prosument ma zamontowaną instalację fotowoltaiczną.

Zakładając autokonsumpcję (czyli zużycie bieżące) w wysokości 30% produkowanej energii elektrycznej, nadwyżka energii z fotowoltaiki jest przez prosumenta przesyłana, czyli „sprzedawana” do sieci, ponieważ to właśnie tam następuje przeliczenie wartości metrycznej energii na wartość pieniężną i jej ewidencjonowanie na tzw. depozycie prosumenta. Z kolei w przypadku poboru energii z sieci, np. w nocy, gdy instalacja fotowoltaiczna nie pracuje, następuje jej „zakup” z dostępnych na depozycie środków. Za proces w całości odpowiedzialny jest sprzedawca energii, czyli operator, z którym prosument ma podpisaną umowę kompleksową.

Rozliczenie fotowoltaiki w systemie net-billingowym będzie odbywać się na zasadzie sprzedaży energii do sieci, którą możemy później odkupić, a okres rozliczenia to 12 miesięcy liczone od daty wprowadzenia energii (za tę datę przyjmuje się ostatni dzień danego miesiąca, w którym energia została wprowadzona do sieci).

Net-billing – ważne pozycje na fakturze za prąd.

Wraz z wejściem w życie nowego systemu rozliczeń, warto jest, aby każdy prosument zapoznał się i zrozumiał dwie najważniejsze pozycje, które pojawiają się na fakturze:

• energia czynna – jest to opłata uzależniona od ilości zużytej energii. Wartość tej opłaty wyrażona jest w zł/kWh,
• dystrybucja (lub opłata dystrybucyjna / opłata sieciowa) – jest to opłata zależna od liczby wykorzystanych kilowatogodzin i dotyczy przesyłu wymaganej energii elektrycznej, czyli drogi, jaką energia pokonuje od dystrybutora do odbiorcy, np. gospodarstwa domowego lub firmy. Dystrybucja uwzględnia również straty w przesyle energii. Opłata ta jest wyrażona w zł/kWh.

Te pozycje są istotne, ponieważ dotyczą zakupu energii elektrycznej w sytuacji jej niedoboru, np. nocą, gdy instalacja nie produkuje energii.

Net-billing – nowe pojęcia, które powinien znać prosument.

• Konto prosumenta – to indywidualne konto, na którym rozliczana będzie nadwyżka energii z fotowoltaiki w systemie wartościowym i w oparciu o ewidencję ilości energii i wartości energii elektrycznej.
• Depozyt prosumenta – znajduje się na koncie prosumenta i stanowi podstawę rozliczeń. Prowadzone jest przez sprzedawcę energii. Środki na depozycie prosumenta mogą być rozliczane przez 12 miesięcy od dnia przypisania ich jako depozyt prosumencki na koncie prosumenta.
• Autokonsumpcja – zużycie bieżące energii elektrycznej przez prosumenta.
• Rynkowa miesięczna cena energii elektrycznej (RCEm) – cena ta będzie wykorzystywana do rozliczania prosumentów w systemie obowiązującym od 1 kwietnia 2022 roku – nadwyżka energii z fotowoltaiki będzie sprzedawana przez prosumentów po RCEm.

Zobacz, jak będzie wyglądać nowy system rozliczeń.

Net-billing – 3 etapy wdrażania.

01.04.2022 – 30.06.2022 – Przejściowy system opustów

• W okresie przejściowym, który trwać będzie od 1 kwietnia do 30 czerwca 2022 r., dla prosumentów, którzy złożą wniosek o przyłączenie do sieci w wyżej wskazanym okresie, do rozliczeń będzie stosowany system opustów.
• Nadwyżka energii z fotowoltaiki z okresu przejściowego zostanie rozliczona na koniec 3-miesięcznego okresu przejściowego po średniej cenie miesięcznej z czerwca 2022 roku, a prosumenci automatycznie przejdą do systemu net-billingu.

01.07.2022 – 30.06.2024 – Net-billing w oparciu o ceny miesięczne

• W okresie od 1 lipca 2022 r. do 30 czerwca 2024 r. nadwyżka energii z fotowoltaiki będzie rozliczana według ceny RCEm z poprzedniego miesiąca kalendarzowego.

01.07.2024 – Net-billing w oparciu o ceny godzinowe

• Od 1 lipca 2024 r. net-billing będzie oparty na rozliczeniu wartości nadwyżki energii elektrycznej wyprodukowanej z mikroinstalacji z zastosowaniem taryf dynamicznych, czyli cen godzinowych oraz odrębnym rozliczaniu energii wprowadzonej do i pobranej z sieci elektroenergetycznej.

Net billing a system opustów – porównanie.

Zasadniczą różnicą między systemem opustów a net-billingiem, która rzutuje na pozostałe kwestie, jest sposób rozliczania energii. O ile w systemie opustów nadwyżkę energii elektrycznej możemy magazynować za „opłatą” 20% lub 30% (w zależności od mocy instalacji) wartości tej magazynowanej energii w kilowatogodzinach, tak w przypadku net-billingu rozliczanie odbywa się na zasadzie kupna-sprzedaży – czyli to co oddamy do sieci (czyli sprzedamy), będziemy mogli z niej odebrać (kupić, korzystając ze środków ze sprzedaży zgromadzonych na depozycie prosumenckim).

Ważną informacją jest również to, że prosumenci, których obowiązywać będzie przez 15 lat system opustów, ale zdecydują się, że wolą przejść na nowy system net-billingowy, będą mogli to zrobić, składając pisemne oświadczenie o zmianie systemu rozliczania. W przypadku chęci zmiany systemu rozliczania, prosument powinien złożyć stosowne pisemne oświadczenie do sprzedawcy energii maksymalnie na 21 dni przed początkiem kolejnego kwartału.

Rozbudowa instalacji fotowoltaicznej a net-billing.

Rozbudowa instalacji fotowoltaicznej po 1 kwietnia 2022 roku dla prosumentów, którzy korzystają z systemu opustów, nie spowoduje automatycznego przejścia na nowy system net-billing. Należy jednak pamiętać, że w przypadku dokonywania modyfikacji w instalacji fotowoltaicznej, obowiązkowe jest zgłoszenie tej rozbudowy do operatora sieci. Prosument zobowiązany jest złożyć takie zgłoszenie w terminie 14 dni od dnia dokonania zmiany. Jeśli warunek ten nie zostanie spełniony, prosument zostanie obciążony karą w wysokości 1 000 zł.

Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, czy po jej rozbudowie instalacja fotowoltaiczna przekroczy moc 50 kW. Zgodnie z definicją mikroinstalacji, jest to instalacja do 50 kW. W związku z tym, rozbudowa instalacji fotowoltaicznej powyżej tej mocy wiąże się z rezygnacją z systemu opustów i przejście na system stosowany dla małych instalacji, czyli takich powyżej 50 kW.

Czy fotowoltaika się opłaca w systemie net-billing?

Należy zaznaczyć, że o ile w systemie opustów (net-metering) prosumenci bardzo często inwestowali w instalacje o 15-20% większe, aby skompensować 20% ilości energii zabieranej przed sieć, o tyle w nowym systemie (net-billing) takie działanie nie będzie już rentowne. Tym samym, na samym starcie prosument będzie mógł kupić instalację mniejszą, czyli tańszą.

Inwestując w instalację fotowoltaiczną obniżysz rachunki za energię elektryczną średnio o 77%.

Dla przykładu: prosument, który ma średnie zużycie energii elektrycznej w domu jednorodzinnym w wysokości 5 000 kWh rocznie, po inwestycji w fotowoltaikę zaoszczędzi w ciągu 5 lat ok. 20 000 zł. W przypadku zużycia 10 000 kWh będzie to już blisko 40 000 zł.

Potrzebujesz więcej informacji?
Skontaktuj się z naszym doradcą!

IMIĘ

TELEFON

+48

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Sunday Polska Sp. z o.o. w celu nawiązania ze mną kontaktu telefonicznego i przedstawienia mi oferty handlowej.

Administratorem Twoich danych osobowych jest Sunday Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie.  więcej

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Sunday Polska Sp. z o.o. w celu nawiązania ze mną kontaktu telefonicznego i przedstawienia mi oferty handlowej.

Administratorem Twoich danych osobowych jest Sunday Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie. Powyższą zgodę możesz wycofać w każdym momencie. Wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonamy na podstawie zgody przed jej cofnięciem. Więcej informacji o tym jak przetwarzamy Twoje dane osobowe możesz znaleźć w naszej Polityce Prywatności. mniej

Norbert Zacharek

Związany z branżą odnawialnych źródeł energii (OZE) od 8 lat, Kierownik ds. Operacyjnych Sunday Polska, firmy wykonującej instalacje fotowoltaiki, pomp ciepła, klimatyzacji i ładowarek elektrycznych. Specjalizuje się w analizie danych z rynku energii elektrycznej oraz integrowania zmian z ich istniejącą infrastrukturą w zgodzie z postępującymi zmianami energetycznymi i na rynku fotowoltaiki w Polsce.